Pięć dzieł Jana Heweliusza zostało wpisanych na polską listę krajową programu UNESCO „Pamięć Świata”. Wśród nich są unikatowe egzemplarze dzieł „Selenographia” i „Machina coelestis”, zawierające dedykacje autora i ryciny kolorowane przez samego Heweliusza. PAN Biblioteka Gdańska jest jedyną na świecie, która ma komplet drukowanych dzieł gdańskiego astronoma.

– Wpisanie dzieł Jana Heweliusza na polską listę krajową programu UNESCO „Pamięć Świata” to dla nas, kustoszów tych dzieł, powód do wielkiej radości i dumy – mówi dr Anna Walczak, dyrektor PAN Biblioteki Gdańskiej. – Nie ukrywamy, że naszym marzeniem jest, aby kolekcja znalazła się na międzynarodowej liście „Pamięć Świata” UNESCO, na co bez wątpienia zasługuje.

Aktywne życie Jana Heweliusza znaczy wiele miejsc w mieście, a wśród nich PAN Biblioteka Gdańska. W pracy posiłkował się księgami ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej, a dziś w jej zasobach przechowywana jest pełna kolekcja jego drukowanych dzieł. Niektóre z nich do biblioteki przekazał sam Heweliusz, o czym świadczą jego odręczne dedykacje, a inne trafiły na przykład w formie donacji poczynionych przez gdańskich uczonych i patrycjuszy.

– Na kolekcję hevelianów PAN Biblioteki Gdańskiej składa się 19 dzieł autorstwa Heweliusza wydanych między 1674 a 1690 rokiem w Gdańsku oraz liczne druki ulotne zawierające sprawozdania z obserwacji nieba – mówi dr Zofia Tylewska-Ostrowska, kierownik Działu Zbiorów Specjalnych. – Publikowanie Heweliusz rozpoczął od wydania map Księżyca. Zajmował się również ruchem planet oraz rozważał naturę komet. Pośmiertnie ukazał się katalog gwiazd i atlas nieba. Kolekcja hevelianów ma charakter monograficzny i umożliwia kompleksowe prace nad wkładem Heweliusza w historię astronomii.

Prawdziwą ozdobą i uzupełnieniem kolekcji hevelianów jest obraz olejny namalowany w 1677 roku przez Daniela Schultza. To portret astronoma na tle jego własnej biblioteki w trakcie spisywania wyników badań.

Na Polskiej liście krajowej programu UNESCO „Pamięć Świata” znajdują się m.in.: Konstytucja 3 maja 1791, kronika Galla Anonima z XII w. – najstarsza kronika polska, autograf „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza i dokumenty związane z budową portu w Gdyni (1921–1927). Jest tam także jeden obiekt ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej – rękopis „Missale secundum notulam dominorum Teutonicorum”, średniowieczny mszał z kolekcji Biblioteki Mariackiej przy kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, wpisany na listę 4 listopada 2016 roku.
 

Całą kolekcję dzieł Jana Heweliusza można obejrzeć na platformie Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej. 

Fot. Аимаина хикари, CC0, Wikimedia Commons