Już 83 lata mijają od wybuchu II wojny światowej. Uroczystości państwowe odbędą się o świcie na Westerplatte, a Miasto Gdańsk do różnych dzielnic dostarczy autobusy, którymi będzie można pojechać bezpłatnie tam i z powrotem. Następnie w czterech punktach Gdańska odbędą się uroczystości, z których największa zaplanowana jest w południe na placu Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku. Dodatkowo na 2 września zaplanowano otwarcie wystawy tematycznej w Muzeum Gdańska. 

Wybuch wojny, tragedia Polaków na Pomorzu

1 września to w Gdańsku data wyjątkowa - tego dnia o świcie, w roku 1939, Niemcy zaatakowali Westerplatte i Pocztę Polską, aresztowali setki działaczy gdańskiej Polonii, z których wielu zostało następnie zamordowanych. To była zbrodnia z premedytacją, rodzaj odwetu. Niemcy w pierwszych dniach wojny wyładowali na Polakach swoją nienawiść i frustrację, która była pokłosiem przegranej I wojny światowej i upokorzeń narzuconych przez ustalenia Traktatu Wersalskiego. 

Wolne Miasto Gdańsk zostało przez władze hitlerowskie zlikwidowane i wcielone terytorialnie do III Rzeszy.

Z podobnie bezwzględną napaścią w pierwszych dniach września 1939 roku Polacy spotkali się na całym Pomorzu, a także w Wielkopolsce i na Górnym Śląsku. Tortury, egzekucje, konfiskata majątku - to wszystko stało się normą. Kto nie zginął od razu, był więziony w areszcie śledczym lub w obozie koncentracyjnym. Do dzisiaj złowrogo brzmią takie nazwy jak Stutthof, Victoriaschule, Piaśnica, Szpęgawsk, Fordon k. Bydgoszczy. Jesienią 1939 roku Niemcy zamordowali na Pomorzu od 20 do 40 tysięcy osób. Była to pierwsza i jedyna w tamtym czasie akcja eksterminacyjna przeprowadzona na okupowanych terenach na tak wielką skalę.

Polskie rodziny wyrzucano z domów i gospodarstw, a następnie wysyłano na tułaczkę - do Generalnego Gubernatorstwa, jak nazywano ziemie polskie, nie wcielone do III Rzeszy. Pozwolono zostać tyl

Obrońcy Westerplatte - Gdańsk zawsze pamięta

Jak w tym roku - po 83 latach od tragicznego dnia - zostanie upamiętniony 1 września? 

Do programu “Tym żyje Gdańsk” zaprosiliśmy Maciej Kukla, kierownik Referatu Organizacyjno - Protokolarnego w Biurze Prezydenta Gdańska, który jest koordynatorem przygotowań do obchodów.

1 września, jak zwykle, oczy całej Polski będą skierowane na Westerplatte, gdzie tradycyjnie o godz. 4.45 rozpocznie się uroczystość transmitowana na całą Polskę. Choć jej organizatorem od dwóch lat jest już nie Miasto Gdańsk, ale Ministerstwo Obrony Narodowej, to jednak Miasto Gdańsk przygotowuje autobusy, które bezpłatnie zawiozą na Westerplatte i odwiozą do miasta wszystkich chętnych. 

- Musimy pamiętać, że te obchody na Westerplatte zapoczątkował przed laty śp. Paweł Adamowicz wraz z harcerzami - podkreśla Maciej Kukla. - Cieszymy się, że po tych wielu latach Ministerstwo Obrony Narodowej kontynuuje te uroczystości na Westerplatte. 

Transport w obie strony będzie udostępniony wszystkim zainteresowanym - nie tylko mieszkańcom, ale i turystom. Decyzją prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz, za przejazd nie trzeba będzie płacić.

- Z różnych dzielnic Gdańska będzie można się dostać na poranne uroczystości na Westerplatte i również tym samym transportem nieodpłatnym wrócić pod dworzec kolejowy Gdańsk Główny, czy dworzec w Gdańsku Wrzeszczu - zapewnia Maciej Kukla.

Z których dzielnic Gdańska będzie można pojechać na Westerplatte specjalnie przygotowanymi autobusami? Szczegóły mają być znane w poniedziałek, 29 sierpnia.

Gdański 1 września - pod Pocztą Polską i w innych miejscach

Po Westerplatte, 1 września odbędą się inne uroczystości, przygotowane przez Miasto Gdańsk. Ich program jest następujący:

• godz. 9:00 (transmisja on-line na www.gdansk.pl). Tablica upamiętniająca harcmistrza Jana Ożdżyńskiego, budynek Dyrekcji Kolei, ul. Dyrekcyjna 2-4. Odtworzenie hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej, przemówienia oficjalne, złożenie wieńców i zapalenie zniczy
• godz. 10:00. Tablica upamiętniająca Polaków torturowanych i zamęczonych w pierwszych dniach II wojny światowej, dawna Victoriaschule, budynek Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Kładki 2. Przemówienia oficjalne, modlitwa, złożenie wieńców i zapalenie zniczy
• godz. 12:00 - 13:15 (transmisja on-line na www.gdansk.pl). Uroczystość na Placu Obrońców Poczty Polskiej 1/2. Złożenie meldunku o gotowości pododdziałów do rozpoczęcia uroczystości, odegranie hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej przez Orkiestrę Morskiego Oddziału Straży Granicznej, przemówienia oficjalne, Apel Pamięci, złożenie wieńców i zapalenie zniczy u stóp Pomnika Obrońców Poczty Polskiej, odegranie Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego przez Orkiestrę Morskiego Oddziału Straży Granicznej, złożenie meldunku o zakończeniu Uroczystości.
• godz. 13:30 - 14:30 (transmisja on-line na www.gdansk.pl). Uroczysta msza św. na Placu Obrońców Poczty Polskiej w intencji poległych bohaterskich obrońców Poczty Polskiej. Po zakończeniu mszy św. poczęstunek z kuchni polowej.
• godz. 17:00 (transmisja on-line na www.gdansk.pl). Cmentarz Ofiar Terroru Hitlerowskiego - Pomnik Bohaterów Zaspa, ul. Bolesława Chrobrego. Wspólne odśpiewanie hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej z udziałem Cappelli Gedanensis, wystąpienia oficjalne, modlitwa, uroczyste złożenie wieńców i zapalenie zniczy, wiązanka pieśni patriotycznych w wykonaniu Cappelli Gedanensis.

• Po uroczystościach warto skosztować wojskowej grochówki

  Charakter obchodów głównych mają uroczystości na Placu Obrońców Poczty Polskiej.

  - Gorąco zachęcamy Gdańszczanki i Gdańszczan, by przyszli na główne obchody miejskie, które rozpoczną się w południe - mówi Maciej Kukla. - Będzie to uroczystość z udziałem wojskowej kompanii reprezentacyjnej, orkiestry Morskiego Oddziału Straży Granicznej. Potem: Msza Polowa. Po zakończeniu uroczystości organizatorzy zapraszają na poczęstunek z kuchni wojskowej: będzie można zjeść grochówkę, wypić kawę, herbatę, napić się czegoś chłodnego. 

  Podczas uroczystości na  Placu Obrońców Poczty Polskiej przemawiać będzie prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz i - według wstępnych ustaleń - weteran Powstania Warszawskiego, kawaler krzyża Virtuti Militari.

Grzegorz Mehring/www.gdansk.pl